Badanie szczytowego przepływu wydechowego (peak expiratory flow – PEF) jest prostym badaniem pozwalającym na stwierdzenie obecności ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. PEF to maksymalna prędkość przepływu powietrza przez drogi oddechowe w czasie natężonego wydechu rozpoczętego w momencie maksymalnego wypełnienia płuc powietrzem.
Przyjmuje się, że fizjologiczna dobowa zmienność PEF może sięgać 8% u osób dorosłych, 9,3% u młodzieży i 12,3% u dzieci. W optymalnych warunkach dobowa zmienność PEF nie powinna przekraczać 20%.
W przypadku monitorowania zmienności PEF, należy wykonywać trzykrotny pomiar w ciągu doby, rano i wieczorem. Uzyskane wyniki (lub tylko najlepszy) należy zapisywać i nanosić na wcześniej przygotowaną kartę, która pozwala na łatwiejszą wizualną ocenę zmienności PEF w czasie.
Badanie, poprzedzone kilkuminutowym odpoczynkiem, powinno odbywać się w pozycji stojącej. Dopuszczalna jest też pozycja siedząca. Ważne jest, aby podczas badania klatka piersiowa i szyja były wyprostowane. Nie ma potrzeby usuwania protez zębowych.
Jeśli przyjmuje Pan/Pani wziewny lek rozkurczający oskrzela, pomiaru należy dokonać przed przyjęciem leku (w celu kontroli ponowny pomiar można wykonać po 20-30 minutach po zastosowaniu leku wziewnego).
Kolejność czynności podczas pomiaru:
- Przesunąć wskaźnik pikflometru na pozycję zero.
- Wykonać maksymalny wdech do poziomu całkowitej pojemności płuc (TLC).
- Objąć dokładnie wargami ustnik pikflometru, trzymając go w pozycji poziomej i uważając, aby palcami nie ograniczać ruchu wskaźnika.
- Po przerwie nie dłuższej niż 2 sekundy od zakończenia wdechu wykonać forsowny wydech do urządzenia, z maksymalną siłą. Czas trwania forsownego wydechu powinien wynosić około 1 sekundy, dłuższy wydech nie jest potrzebny. W czasie wydechu należy zachować szczelność między ustami pacjenta a ustnikiem i nie zwężać ujścia ustnika językiem. W razie kaszlu w początkowej fazie wydechu należy powtórzyć pomiar.
- Poprawny pomiar powtórzyć jeszcze dwukrotnie. Wynik stanowi najwyższa wartość uzyskana z trzech pomiarów. Ponieważ ważna jest również powtarzalność pomiarów, dlatego jeśli dwa najwyższe spośród trzech zaakceptowanych wyników różnią się między sobą o więcej niż 40 l/min, zaleca się wykonanie dwóch dodatkowych pomiarów. Ostateczny wynik stanowi najwyższy ze zbliżonych wyników, czyli tych, które nie odbiegają od siebie o więcej niż 40 l/min.
W przypadku monitorowania PEF mającego na celu zidentyfikowanie czynnika zawodowego wywołującego objawy astmy, ważne jest wykonywanie pomiarów w pracy, w warunkach narażenia na podejrzewany czynnik oraz w czasie wolnym, po powrocie do domu.
